معارف حدیث

امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «يُقْتَلُ حَفَدَتِي بِأَرْضِ خُرَاسَانَ فِي مَدِينَةٍ يُقَالُ لَهَا طُوسُ مَنْ زَارَهُ إِلَيْهَا عَارِفاً بِحَقِّهِ أَخَذْتُهُ بِيَدِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ أَدْخَلْتُهُ الْجَنَّةَ وَ إِنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الْكَبَائِرِ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا عِرْفَانُ حَقِّهِ قَالَ يَعْلَمُ أَنَّهُ إِمَامٌ مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ غَرِيبٌ شَهِيدٌ مَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ سَبْعِينَ شَهِيداً مِمَّنِ اسْتُشْهِدَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ ص عَلَى حَقِیقَةٍ»  (من لا يحضره الفقيه، ج2، ص577).

حق امام رضا علیه‌السلام که در این روایت به آن اشاره شده چیست؟ پاسخ به این سؤال منوط به بررسی تاریخی عصر امام رضا علیه‌السلام است. عصر امام رضا علیه‌السلام، دورة پرتلاطم انحرافات فرقه‌ای درون‌شیعی بوده است. تا پیش از امام رضا علیه‌السلام فرقه‌هایی چون کیسانیه، زیدیه، واقفیه، قطحیه، ممطوره و… شکل گرفته بودند. این گروه‎ها امامت امام رضا علیه‌السلام را نپذیرفته، اما امامت سیدالشهداء علیه‌السلام را به دلایل گوناگونی پذیرفته‌اند؛ امام حسین علیه‌السلام فرزند بی‌واسطة حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها و امیرالمؤمنین علیه‌السلام است، ایشان نوة حضرت ختمی‌مرتبت صلوات‌الله‌علیه‌وآله است، نحوة شهادت جان‌سوزی داشته است، علم آزادی‌خواهی و مبارزة مستقیم با حکام جور برداشته است و… .

بنابراین، آ‌نچه‌که باقی می‌ماند خواص شیعه هستند که امامت امام رضا علیه‌السلام را می‌پذیرند و پس از شهادت ایشان، زائر قبر او خواهند بود. از این‌رو می‌توان گفت همة فرقه‌های شیعه زائر امام حسین علیه‌السلام هستند و بر اساس روایت امام جواد علیه‌السلام خواص شیعه زائر امام رضا علیه‌السلام. حال اگر کسی با توجه به تمام اتفاقات  عصر حضرت و پس از آن هم‌چنان امامت و ولایت ایشان را بپذیرند، به‌معنای درک حقیقی حق ایشان است. این‌جاست که بنا بر روایت امام جواد علیه‌السلام، زیارت امام رضا علیه‌السلام برتر از زیارت امام حسین علیه‌السلام است (کافی، ج4، ص584) و بنا بر روایت امام موسی کاظم علیه‎السلام ثواب هفتادهزار حج مبرور را دارد (امالی صدوق، ص120) و بنا بر روایت خودشان، زیارت ایشان نجات‌دهندة زائر در مهلکه‌های سخت دیدن نامة اعمال، صراط و میزان است. (من لا یحضره الفقیه، ج5، ص584).